Bij het duiken, snorkelen of gewoon chillen in zee, kom je al gauw in aanraking met de plaatselijke flora en fauna. Chirurg in opleiding en mede-oprichter vanOutdoor Medicine Joost ten Brinke legt uit hoe je de gevolgen van een ontmoeting met zee-egels en koraal tot een minimum beperkt.
Zee-egels
Een ontmoeting met een zee-egel vergeet je niet snel. ‘Een steek is heel pijnlijk’, zegt ten Brinke. ‘Sommige zee-egels zijn bedekt met giftige stekels die gemakkelijk kunnen doordringen en afbreken in de huid. Andere soorten (bijvoorbeeld in de Stille Zuidzee) hebben kleine tangachtige aanhangsels die zich in de huid vastzetten en vervolgens langzaam gif afgeven. Als je veel zee-egelsteken tegelijk hebt, kun je zelfs een reactie krijgen met spierkrampen, benauwdheid, een gevoel van zwakte en flauwvallen.’
Plan van aanpak
1. Pijn verlichten. Dompel de wond in niet-kokend heet water (43-45 °C). Dit geeft vaak verlichting van de pijn. Neem als het nodig is paracetamol.
2. Stekels weghalen. Verwijder duidelijk zichtbare stekels zorgvuldig met een pincet. Ga niet lopen pulken in de huid om ze eruit te vissen: de stekels kunnen afbreken en zijn dan nog moeilijker te verwijderen.
3. Eventueel scheren. Als de steek wordt veroorzaakt door een soort met tang-organen, gebruik dan eerst heet water. Vervolgens smeer je scheerschuim of zeep op het rampgebied en scheer je de stekels weg. Je zorgt er op die manier voor dat ze minder gif kunnen afgeven.
4. Go see the doctor. Ga naar een arts als je de stekels er niet goed uit krijgt. De achtergebleven stekels moeten operatief verwijderd worden om infecties, schade aan de zenuwen of belangrijke bloedvaten te voorkomen. Ga ook naar een arts als je denkt dat de wond ontstoken is. Verschijnselen daarvan zijn extreem rode huid, pus, koorts en opgezette lymfeklieren.
Koraalwonden
‘Koraalschrammen behoren tot de meest voorkomende verwondingen bij duikers en snorkelaars, vertelt ten Brinke. ‘Het oppervlak van koraal is van zacht levend materiaal dat gemakkelijk los scheurt van de harde onderliggende structuur. Daardoor komt het in een wond terecht en kan het een ontsteking veroorzaken. Het kan weken of zelfs maanden duren voordat snij- en schaafwonden door scherp koraal en zeepokken zijn genezen.’
Plan van aanpak
1. Scrubben. Scrub de wond met water en zeep. Spoel de wond daarna schoon met grote hoeveelheden schoon water.
2. Desinfecteren. Spoel de wond met een oplossing van waterstofperoxide in water. Spoel daarna nog een keer met water.
3. Smeren. Breng een dun laagje ontsmettende zalf aan, bijvoorbeeld Bactroban. Bedek de wond met een droog, steriel en niet-klevend gaasje. Als je geen zalf of gaasje hebt, laat de wond dan gewoon open.
4. Alert blijven. Ga naar een arts als je denkt dat de wond ontstoken is of als je je ziek voelt. Bijvoorbeeld als de wond slecht geneest, extreem rood is, als er pus uitkomt en bij gezwollen lymfeklieren, koorts en koude rillingen. Sommige koraalsoorten zijn giftig en veroorzaken koraalvergiftiging. Ook kun je een infectie met Vibrio-bacteriën hebben. Deze bacteriën komen vooral voor in zee en kunnen je doodziek maken. Mensen met een verzwakt immuunsysteem kunnen er zelfs aan overlijden.
