Dit is waarom jij een ochtend- of avondmens bent
© Getty Images
Hoe kan het dat de een zich vóór de zon opkomt al super voelt? Terwijl een ander zichzelf met bloeddoorlopen ogen naar het koffieapparaat sleurt en nog minstens twee uur nodig heeft om goed te functioneren. En wat is de reden dat de een makkelijk tot diep in de nacht series kijkt, terwijl de ander om half negen 's avonds al aan t knikkebollen is? Slaapwetenschapper Merijn van de Laar zocht het uit.
Chronotypes en slaapritme
Hoewel je veel kunt veranderen aan je eigen slaapritme door bepaald gedrag routinematig toe te passen, heeft iedereen een natuurlijk chronotype. Dit chronotype geeft een beeld van hoeveel slaap je nodig hebt, wanneer jij het energiekst bent en wanneer je ongeveer moe wordt. Logischerwijs wordt dit chronotype enorm beïnvloed door je circadiaans ritme oftewel: je biologische klok. 'Deze interne klok verschilt per persoon en beïnvloedt onze actieve en rustmomenten', legt van de Laar uit. 'Wanneer ons dagelijkse ritme niet synchroon loopt met ons natuurlijke ritme, kan dit slaapproblemen en een verminderde alertheid overdag tot gevolg hebben.'
Het belang van verschillende slaaptypes
Wat we zeker weten, is dat erfelijkheid een grote rol speelt in chronotype. Zijn jouw ouders beide enorme nachtbrakers, dan ben jij dat waarschijnlijk ook. Waarom we verschillende chronotypes hebben weten we niet zeker, maar we hebben wel een vermoeden. Van de Laar vertelt dat het mogelijk te maken heeft met de tijd in onze evolutie waarin we kwetsbaar waren voor gevaren van buitenaf.
'Waarschijnlijk hebben de verschillende chronotypes er voor gezorgd dat er vrijwel ieder moment iemand wakker en scherp was om te waken over de rest van de groep.' Inmiddels, nu er voor de meesten geen direct nachtelijk gevaar meer dreigt, is het zijn van een uitgesproken ochtend- of avondmens dus eigenlijk overbodig geworden. En volgend Van de Laar zijn er ook maar weinig mensen die daadwerkelijk binnen deze groepen vallen. 'Volgens onderzoek van Zhang et al. (2019) bevindt het gros van de mensen (bijna 60 procent) zich in het midden van het spectrum.'
Uitdagingen en oplossingen
Toch zijn er veel mensen die kampen met conflicten tussen hun biologische ritme en het ritme van de wereld waarin we leven, waar je 's morgens al erg productief moet zijn. Van de Laar: 'Wanneer ons dagelijks ritme niet synchroon loopt met ons natuurlijke ritme, kan dit slaapproblemen en een verminderde alertheid tot gevolg hebben.' Om je dagelijkse slaapritme te beïnvloeden is het van groot belang om je ritme vooral zo consistent mogelijk te houden.
Als jij je geen ochtendmens voelt, maar door verplichtingen gedwongen wordt om elke dag op 7 uur op te staan, heb je misschien het gevoel dat te moeten "compenseren" wanneer je kunt. Maar wanneer je het ervan neemt in het weekend en tot in de middag uitslaapt, maak je de fysieke en mentale ervaring door de week eigenlijk alleen maar vervelender. Een constant slaapritme is key, dus probeer ook in het weekend op tijd op te staan. Daarnaast vertelt Van de Laar dat je biologische klok door meer dan alleen slaap in balans gehouden kan worden. 'Het omvat ook zaken zoals regelmatige eettijden, voldoende beweging en blootstelling aan daglicht.' Opzoek naar een oplossing voor je slaapproblemen? Consistentie is het antwoord.