‘De gym is mijn therapie’: hoe effectief is sporten écht tegen mentale problemen?

Sporten, in alle vormen, is sinds jaar en dag een gangbaar medicijn tegen mentale problemen. Vele zien het harde werk, de kletterende gewichten en PRs dan ook als hun therapie.

Het sluit aan op het klassieke beeld van de man die na een pijnlijke break-up voor drie maanden onder een oversized hoody verdwijnt, om terug te komen als een nieuw mens. Met drie keer bredere armen, wel te verstaan. Was de gym de therapie die hij nodig had? Onderzoek suggereert van wel. 

Fysieke activiteit tegen depressie en angst

Een van de uitgebreidste studies naar dit thema keek voornamelijk naar het effect van fysieke activiteit – dus niet alleen liften – op depressie en angst. Zij keken naar meerdere meta-analyses, wat dus al verzamelingen zijn van een hoop wetenschappelijke onderzoeken.

Door de verzameling aan verzamelingen kwamen de wetenschappers tot 1039 proeven met meer dan 128.000 deelnemers. En de resultaten zijn gunstig voor de therapie-trainers. Fysieke activiteit werd meermaals ten faveure van standaardzorg of medicijnen (controle) gekozen.

Voor depressie werden liefst 72 meta-analyses bekeken. Daarvan gaven slechts twee de voorkeur aan ‘controle’. De overige 70 neigden naar fysieke activiteit als het beste medicijn. De onderzoekers spraken van een ‘medium effect’ voor fysieke activiteit.

Ook voor angstigheid kwam fysieke activiteit als winnaar uit de bus. Van de 28 meta-analyses waren er ook hier maar twee die de voorkeur gaven aan standaardzorg en medicatie. 

De onderzoekers benadrukken dat alle ‘vormen van activiteit’ effectief zijn. Hogere intensiteit biedt meer voordelen voor depressie en angst. En ja, zwaar gewichtheffen is een training met hoge intensiteit. 

Desondanks zagen zij een beperking in hun studie: “Het meeste bewijs is gericht op lichte tot gemiddelde depressie, met minder reviews die angstigheid en psychologische zorgen behandelen.” Een harde conclusie blijft daarom uit. De kwestie is dan ook complexer dan het lijkt.

Therapie, escapisme en mentale gezondheid

Zelf was ik ook nooit fan van rustdagen. Sporten voelde zo lekker, dat ik het elke dag móést doen. ‘Het is therapie’, vertelde ik mijzelf. Maar daarbij zag ik één ding over het hoofd: gewichten praten niet. 

Intussen zat ik op persoonlijk en professioneel vlak in een depressie. Maar ik was jong, praatte er niet over en zocht mijn uitvlucht in de gym. Als ik niet sportte, voelde ik me lui, nutteloos, doelloos. De enige wonderwerking van mijn work-out was dat ik niet besefte dat ik dat allemaal ook echt was. Ik vergat het alleen zolang ik met mijn lichaam bezig bleef.

Zo werd de gym geen therapie, maar escapisme. Zolang ik trainde, of daar obsessief genoeg mee bezig was, speelden mijn échte zorgen niet mee. Ik kon de diepere laag in mijn hoofd verstoppen onder een oppervlakkige passie voor mijn lijf. Maar daardoor liep mijn mentale staat gelijk aan de lijntjes op mijn lichaam.

Toegegeven, mijn dikke lijf transformeren tot een fitte versie loste veel van mijn mentale malaise op. Maar onder mijn vetlaag zat nog een laag die mijn training niet kon raken. En ook toen sterke spieren zich toonden, bleef die diepere laag onaangetast.

Want ja, de gym kán je je beter laten voelen. Het kan helpen tegen neerslachtige gevoelens, je zelfvertrouwen terugwinnen en je het verlangde gevoel van dopamine en succes geven. Maar, het helpt je niet altijd ontsnappen tegen de problemen die ten grondslag liggen aan die tekorten.

De gym gaat je niet helpen een betere partner te zijn. Je komt misschien in de oversized hoody over je ex heen, maar het weerhoudt je niet van nieuwe break-ups in de toekomst omdat je je emoties niet kan reguleren. Je trainingsschema voert geen moeilijke gesprekken met geliefden, gewichten slaan geen arm om je heen in rouw en brengen niet de zachtheid van vergeving. Ze helpen je vergeten, door je mindset voor even net zo hard en koud te maken als zij zelf.

Druk de last van je schouders?

Eén ding is zeker. Fysieke activiteit, sporten, fitness, het mag níét onderschat worden als remedie tegen stress, neerslachtigheid en angst. Maar tegelijkertijd moeten we het ook niet ophemelen tot een passieve psycholoog.

Want als de lasten op je schouders of je rugzak met emotionele bagage zwaarder wegen dan de dumbbells, dan kan het gewicht van je shoulder press je alleen maar afleiden van die druk; je weglokken van het gesprek met jezelf of dierbaren.

Je borstspieren kunnen dansen en je sixpack kan zingen. Als de pomp verdwenen is, zit je nog steeds in stilte tegenover de harde realiteit. En dan is de vraag: blijf je zitten, of skip je weer een hoognodige rustdag?

Meer van Men’s Health? Volg ons ook op Facebook, Instagram en TikTok.