Hoe stereotypen meehelpen aan mentale schade rondom seksueel misbruik bij mannen

Tekst: Vera Kaai

Hoewel de dader-slachtoffer-verhouding in de meeste gevallen ook klopt, krijgt één op de vijf mannen te maken met seksueel misbruik. Daarvan doet maar 4% aangifte. Niet gek dus dat je er niet veel over hoort. Hoe komt het dat er niet wordt gesproken over seksueel misbruik bij mannen? En wat voor effect heeft dat op de mentale gezondheid van de mannelijke slachtoffers?

Mythes over mannen

Richard is op zijn tiende misbruikt door een buurmeisje. De gebeurtenis heeft voor Richard veel impact gehad. ‘’Nu ik er ook over praat komen die beelden van het misbruik bij mij ook best wel levendig naar voren.’’ Achteraf schaamt Richard zich voor wat er is gebeurd. Hij had het idee dat hij iets had moeten doen.

‘’Op een gegeven moment hoor je als kind van seksueel misbruik, ik vroeg toen wat dat was. Ik kreeg te horen dat een man dan iets deed bij een vrouw wat ze niet wilde.’’ Dit soort mythes hoor je vaker.

Centrum Seksueel Geweld geeft een paar voorbeelden van mythes: ‘’Mannen  kunnen geen slachtoffer zijn, omdat slachtoffers worden gezien als kwetsbaar en de maatschappij verwacht dat mannen sterk zijn’’, ‘’mannen kunnen altijd terugvechten’’, ‘’als mannen seksueel misbruikt worden is dat meer hun eigen schuld dan wanneer vrouwen seksueel worden misbruikt.’’

Ook mythes als ‘een erectie is een teken van genot’ hebben invloed op de schaamte en verwarring die mannen na het misbruik voelen. Tijdens seksueel misbruik hebben veel mannen een erectie. Als slachtoffer heb je alleen geen invloed op de lichamelijke reactie in een moment van stress. Deze mythes leiden er toe dat er geen ruimte is voor het delen van seksueel misbruik. (1; 3; 4)

Machteloos

In de maatschappij is een stereotype man iemand die sterk is, in controle is en iemand die macht heeft. Maar die stereotypering kan ook zorgen voor problemen als moeite met het reguleren van emoties, fysieke kwetsbaarheid of behoefte aan zorg (2). ‘’Ik had altijd het idee dat ik minder was, niet goed, slecht, ik gaf mezelf van het seksueel misbruik op de kop.’’

Op zijn 38e heeft Richard over het seksueel misbruik verteld tegen zijn ouders. Hij had altijd het idee dat zijn ouders het wisten. Toen kwam hij erachter dat zijn ouders het nooit geweten hebben. ‘’Ik was heel opgelucht toen ik het verteld had. Het was laat, maar ik had het in ieder geval verteld.’’

Richard vond het misbruik erg beschamend en praat er nog steeds niet graag over. ‘’maar aan de andere kant hoef ik me er niet voor te schamen. De dader zou zich moeten schamen. ’’Nu nog steeds heeft het seksueel misbruik effecten op Richards leven.

Heling

'’Seksueel contact met mijn vrouw vind ik nog steeds lastig, ik heb er wel al veel over gepraat. Ik ben er nog niet heel vrij in en heb er nog best wel moeite mee.’’ De gevolgen zijn voor mannen en vrouwen over het algemeen hetzelfde. Alleen als er naar de schuld en schaamte wordt gekeken die er wordt ervaren, is dat voor mannen meer. Dat komt door de mythes en stereotypes die er hangen rondom mannen die zijn misbruikt.

Het naar buiten komen als man met seksueel misbruik kan reacties veroorzaken die door de reeds benoemde mythes worden aangespoord. Dit werkt tegendraads op de heling van het misbruik. De mythes en stereotypes zorgen ervoor dat er een taboe hangt rondom seksueel misbruik bij mannen.

Een gevolg van het taboe is dat mannen meer schuld, schaamte en verwarring hebben over het misbruik. Dit zorgt dat mannelijke slachtoffers van seksueel misbruik meer kans hebben op het krijgen mentale problemen (3).

Richard zegt dat het voor veel slachtoffers lastig is om erover te praten, omdat er een taboe omheen hangt. ‘’Ik denk dat erover praten het beste helpt en het delen dat seksueel misbruik ook bij mannen gebeurt. Een luisterend oor bieden doet al heel veel.’’

Bronnen:
1. Hartman, T. (2018, 8 november). Misbruikt en toch een orgasme - OneWorld.
2. Men’s Minds Matter. (2024, 6 december). Masculinity and Depression | Men’s Minds Matter.
3. Mannenmishandeling. (2024, 22 mei). Seksueel geweld tegen mannen - Mannenmishandeling.
4. R. Ruard Ganzevoort, Ongehoord ... ongezegd Praktische theologie