Deze mannen werden uitgehongerd voor de wetenschap: 4 lessen
Wat gebeurt er met je lichaam als je uithongert? En wat gebeurt er daarna als je weer voldoende eet? Dit lugubere experiment leert ons een hoop.
Het aantal calorieën dat je eet is dagelijks onderwerp van gesprek op sociale media. Eet vooral niet te weinig, want dan kom je in ‘starvation mode’, waardoor je juist niet afvalt. Daarnaast kun je je stofwisseling voorgoed beschadigen, waardoor je voor altijd gevoelig blijft om dik te worden. En pas op voor het jojo-effect, dat je nog dikker maakt dan voorheen. Op al deze kwesties geeft het lugubere Minnesota Starvation Experiment.
In 1944, terwijl Europa werd geteisterd door oorlog en hongersnood, begon in de Verenigde Staten een van de meest extreme voedingsstudies ooit. 36 jonge, gezonde mannen sloten zich vrijwillig op in de gangen van het University of Minnesota Football Stadium om zich over te geven aan 24 weken van gedeeltelijke uithongering. Waarom? Om te begrijpen wat honger écht met het lichaam en de geest doet en misschien nog wel belangrijker: hoe je mensen het beste kunt herstellen na extreme caloriebeperking.
De mannen in de Minnesota Starvation Study kregen eerst drie maanden een normaal dieet van 3.200 calorieën per dag. Daarna begon de echte test: zes maanden lang mochten ze nog maar 1.570 calorieën binnenkrijgen, verdeeld over twee maaltijden per dag. Wat kunnen we leren van het effect op hun lichaam en geest?
Honger maakt je gek
Fysiek veranderden ze in wandelende skeletten: bijna 20 kg lichter met een vetpercentage van 4 á 5 procent. Hun kracht, uithoudingsvermogen en lichaamstemperatuur daalden drastisch, hun libido verdween compleet. Maar de mentale gevolgen waren misschien nog wel heftiger: hun hele leven draaide om eten. Ze droomden over voedsel, lazen kookboeken als Playboys en verloren interesse in alles wat niet met eten te maken had. Depressie, prikkelbaarheid en apathie sloegen toe. Maar gelukkig kunnen wij nu wel met ons volle verstand terugkijken.
Starvation mode bestaat niet
In starvation mode zou je te weinig calorieën eten, waardoor je lichaam meer vet opslaat als veiligheidsvoorraad. De mannen uit Minnesota konden één ding bevestigen: hun lichaam sloeg echt geen extra vet op. Ze zaten in een gigantisch calorietekort, dus verloren vet als water uit een open kraan. Dat betekent niet dat je een dergelijk tekort moet hanteren in jouw dieet. Maar van iets te weinig calorieën zal je lichaam niet in paniek raken.
Kan je je metabolisme beschadigen?
Gelukkig werden de mannen na hun ‘dieet’ weer hervoed. Daarbij gebeurde iets opvallends: zij kwamen weer terug op hun oude gewicht en gingen daar zelfs overheen. Vooral door een gigantisch verlangen naar eten, dat bleef tot nadat het oude lichaamsgewicht was teruggewonnen.
Vetmassa bleef zich opstapelen. Het jojo-effect is dus duidelijk zichtbaar, met een saillant detail: vet won zich veel sneller terug dan spiermassa. Dit is later in de literatuur beschreven als ‘preferential catch-up fat’, dat vaak voorkomt bij mensen die snel lichaamsgewicht zijn verloren. Maar was hun metabolisme ook beschadigd? Op het toppunt van hun uithongering, verbrandden ze bijna 600 kcal minder. Ze waren natuurlijk ook lichter en hadden geen energie om te bewegen. Ruim na de studie zou hun metabolisme echter nauwelijks veranderd of beschadigd zijn.
Het belang van spiermassa
De mannen bleven dus in vet aankomen, maar dit kwam tot stilstand op een bijzonder punt. Toen hun spiermassa weer terugkeerde naar basisniveau, stopte de ophoping van vet. Daaruit blijkt dat spiermassa een doorslaggevende factor is in een calorietekort. Niet alleen om je lichaam gezond te houden, maar juist om de kracht van het jojo-effect te beperken, mocht je hier slachtoffer van worden. Spieren houden vet op afstand.
Tegenwoordig zijn de ethische standaarden gelukkig verbeterd. Daardoor zullen mensen niet zomaar meer deelnemen aan zulke extreme studies. Maar achteraf kunnen we toch blij zijn dat deze mannen de martelgang ondergingen. Zo’n 80 jaar later kunnen we nog steeds leren van dit lugubere experiment.