Maakt zout je dik? De feiten en fabels op een rij
Voor de zoutekauwers onder ons.
© Getty Images - Johner Images
Er gaan veel verschillende verhalen over zout de ronde. Zo zou het ongezond zijn en zou je er dikker van worden. Klopt dat eigenlijk wel?
Grote kans dat je een liefhebber bent van zout óf dat je 't witte goedje liever links laat liggen. Er bestaan grofweg twee kampen: pro-zout en anti-zout. De voorstanders van een flinke scheut zout bij elke maaltijd zullen 'het andere kamp' een gebrek aan smaak verwijten. En het andere kamp claimt dat zout een dikmaker is, die daarnaast je nieren om zeep brengt. Maar wat klopt daarvan? Word je echt dik van zout of is het slechts zo dat je meer vocht vasthoudt?
Hoe beïnvloedt zout je lichaam?
Dat laatste dat klopt helemaal. Ja, zout zorgt ervoor dat je lichaam meer vocht vasthoudt. Maar dat is helemaal niet zo slecht. Sterker nog: voor mannen die veel sporten en zweten is het enorm belangrijk om je zoutvoorraad aan te vullen. Vandaar dat veel duursporters drankjes drinken met elektrolyten. Dat zijn namelijk zouten en mineralen opgelost in water. Eén van de belangrijkste zouten die je binnen moet krijgen heb jij toevallig waarschijnlijk al op je keukentafel staan.
Wat is natrium en waarom heb je het nodig?
Als je een groot blok natrium zou hebben zie je een zilverkleurig alkalimetaal. Heb je waarschijnlijk nog nooit gezien. Maar natriumchloride, waarvan natrium dus een belangrijk onderdeel is, hebben we allemaal wél in huis. De meer gangbare naam hiervoor is keuken- of tafelzout. Natrium speelt een essentiële rol in de regulering van je vochtbalans en, samen met wat andere zouten, voor het geleiden van zenuwimpulsen en daardoor spiersamentrekking en -ontspanning. Ook voor een sporter dus enorm belangrijk. Tekort aan zouten zoals natrium of magnesium is dan ook een van de redenen dat je kramp kan krijgen.
Wat gebeurt er als je teveel zout eet?
Je nieren zorgen ervoor dat overtollig zout uit je bloed gefilterd wordt. Vrijwel alle Nederlanders krijgen meer dan genoeg zout binnen. Net als het slikken van vitaminepillen, is het suppleren van mineralen en zouten nutteloos, tenzij je een bizar slecht dieet hebt. Het risico dat je natrium tekort komt, is nihil. Daarentegen zijn de gevaren van een overschot een stuk groter. Zo kan een zoutoverschot zorgen voor een te hoge bloeddruk, botontkalking, nierproblemen en zelfs maagkanker.
Maakt zout je dik of is dat een fabel?
Simpel: nee. Zout op zich maakt je niet dik. Keukenzout bevat helemaal geen calorieën en dus hoef je het niet te laten staan als je aan het afvallen bent. Hoe kan het dan dat je na een dag gevuld met zout eten vaak direct een kilo zwaarder bent? Dat zit 'm voornamelijk in dat vocht. Stel je hebt gister flink wat zoute patat achterover getikt, dan houdt je lichaam door al dat zout meer vocht vast. Wetenschappers schatten dat je per zes gram zout wel een liter (dus één kilo) extra vocht kunt vasthouden. En dan zorgen die koolhydraten in je friet er ook nog eens voor dat je meer vocht vasthoudt. Ongeveer 3 gram per 1 gram koolhydraten. Gelukkig voor jou plas, zweet of huil je dit vocht gewoon weer uit.
Ondanks dat zout geen calorieën bevat en er voornamelijk voor zorgt dat je vocht vasthoudt, kan het indirect toch voor gewichtstoename zorgen. Dat blijkt uit een Australisch onderzoek. Wetenschappers ontdekten hier dat mensen van een zoute maaltijd ongeveer 11% meer eten. Dat betekent dus 11% meer kcal per maaltijd. Nee, zout maakt je dus niet dikker. Maar het kan wel invloed hebben op je verzadigingsgevoel, waardoor je teveel eet en je meer eet dan je dagelijkse behoefte je toelaat.
Wat kun je doen om zoutinname te beperken?
Gek genoeg is onze eerste tip niet eens om het zoutvaatje te laten staan. Al ligt dat natuurlijk voor de hand. Probeer eerst alle sneaky zouten uit je dieet te schrappen. Dan hebben we het over de zouten die aan producten worden toegevoegd, zonder dat je er per se heel veel van proeft. Zout is namelijk ook een goed conserveringsmiddel en wordt zodoende aan veel bewerkt voedsel toegevoegd. Fijn om je eten langer goed te houden, minder fijn om jouw dagelijkse zoutbehoefte niet te overschrijden. Kies voor overwegend verse minimaal bewerkte voedselbronnen en je houdt grip op je zoutinname.
Conclusie: maakt zout je dik?
Nee, zout is géén dikmaker. Sterker nog: er zitten zelfs geen calorieën in zout, maar het kan je door vochtretentie wel (tijdelijk) zwaarder maken. Daarnaast is een overschot aan zout mogelijk slecht voor je hart en vaten, en is het fijn als je nieren zich soms op andere dingen kunnen focussen dan alleen jouw zoutoverschot wegwerken. Af en toe een zoute maaltijd kan echter als gezonde, actieve man met werkende nieren ook geen kwaad.