Waarom saboteer je goede voornemens zelf en wat kun je daar aan doen
Maak een einde aan die tweestrijd in je hoofd.
© Getty Images - Fanatic Studio
We zijn pas een week onderweg, maar veel mensen zijn hun voornemens alweer vergeten. Hoe kan het toch dat we soms het ene willen maar het andere doen?
Soms doe je dingen waarvan je weet dat ze slecht voor je zijn, terwijl je doel is om andere (betere) keuzes te maken. Een prachtige term hiervoor is cognitieve dissonantie. Dit woord omschrijft het gevoel dat ontstaat wanneer iets wat je doet niet overeenstemt met je oorspronkelijke plan. Psychologe Carol Tavris omschrijft het als volgt:
‘Cognitieve dissonantie is het ongemakkelijke gevoel wanneer iets wat we geloven of hopen wordt tegengesproken door de feiten, of als ons gedrag niet overeenkomt met het positieve beeld dat we van onszelf hebben. Dissonerende cognities zijn stukjes kennis of stukjes bewustzijn die wrijving veroorzaken doordat ze elkaar tegenspreken.’
Tegen beter weten in
Met name rokers kennen dit gevoel. Ze weten dat wat ze doen niet goed voor ze is en toch blijven ze hun gedrag voortzetten — tegen beter weten in. Dit komt ook voor bij mensen die willen afvallen. Ze eten dingen waarvan ze donders goed weten dat het hun doelen tegenwerkt en toch smaakt het er niet minder om. Sterker nog: zulke deugden smaken vaak zelfs lekkerder. Eigenlijk is het een klassiek gevecht tussen de engel en de duivel op je schouder. En zo liegen we allemaal soms een beetje tegen onszelf. Maar waarom eigenlijk?
Volgens deskundigen kan het komen doordat mensen geneigd zijn om te handelen op een manier die overeenstemt met hun huidige zelfbeeld. Met andere woorden: als je jezelf ziet als een ongezond persoon, maak je sneller keuzes die daarbij passen. Dit zorgt ervoor dat het moeilijker is om nieuw gedrag aan te leren. Je zelfbeeld zegt namelijk tegen je dat het niet bij je past. Door deze wrijving kiezen mensen in de praktijk vaak voor wat ze al deden, in plaats van voor verandering. Maar Einstein zei ooit: Als je doet wat je deed krijg je wat je kreeg. De keuze voor het oude zorgt dus vaak voor tegenstrijdige gevoelens, oftewel: cognitieve dissonantie. En zo ben je weer terug bij af. Dus, hoe kun je dat voorkomen?
Kijk naar de feiten
Schrijf je doel zo concreet mogelijk op. Geef je doel een datum en zet erbij welk gedrag je daarvoor wel en niet wil vertonen. Op deze manier staat het concreter dan ooit voor je, waardoor je er niet meer omheen kunt dat dit is wat je écht wil. Jij hebt het immers zelf opgeschreven, toch? Vergeet daarnaast niet om je doel op te delen in kleine mini-doelen. In één keer stoppen met roken is lastig, maar morgen in plaats van een heel een half pakje roken is al een stuk beter te behappen.
Wellicht is het ook tijd om je doelen eens met iemand anders te bespreken en zo weer tot nieuwe conclusies en inzichten te komen van hoe dingen anders kunnen. Een leefstijlcoach (valt sinds 1 januari 2019 in sommige gevallen binnen het basispakket) is iemand die jou kan helpen om je doelen te bereiken. Hij of zij kijkt naar hoe je nu te werk gaat en wat er eventueel anders kan. Samen maak je vervolgens een nieuwe plan van aanpak.
Fouten zijn menselijk
Tot slot is het goed om te weten dat het niet erg is om fouten te maken. Sterker nog: fouten maken is juist goed. Maar als je ze maakt, erken ze dan ook. Praat ze niet recht, maar ga door met het goede voornemen om de situatie de volgende keer anders aan te pakken. Onthoud hierbij dat de makkelijke keuze vaak de slechtste keuze is.