Voor Maarten Wang (26) -geboren met een spasme- is fitness van vitaal belang
"Hoe minder ik sport, hoe willekeuriger m'n bewegingen worden."
© Hearst Owned - Mart de Jong
Voor de een is fitness een uitlaatklep, voor de ander een manier van leven en weer voor 'n ander van vitaal belang. Zo ook voor Maarten Wang (26), een goedlachse man met een flink gevoel voor humor én spasme. Of zoals hij het zelf zegt: ‘Links werkt voor 90 procent en rechts hangt er een beetje bij.’
Aangeboren beperking
Maarten werd geboren met een beperking genaamd cerebrale parese- ook wel infantiele encefalopathie genoemd: een verzamelterm voor een combinatie van symptomen waarbij je moeite hebt met bewegen. De spasticiteit werd bij Maarten veroorzaakt door zuurstofgebrek. Maarten: 'Hierdoor is een deel van m'n hersenen beschadigd, voornamelijk het motorische gedeelte. De verbindingen tussen mijn hersenen en spieren zijn beschadigd. Dit leidt tot onwillekeurige bewegingen.'
Een heftig begin van je leven, maar Maarten vindt dat wel meevallen. 'Ik ben sinds mijn geboorte spastisch. Het lijkt me veel lastiger als je door een ongeluk beperkt raakt, dan heb je altijd een referentie naar vroeger, de tijd dat je bijvoorbeeld een mooi doelpunt scoorde bij voetbal. Dat heb ik niet.’
'Ik heb me wel eens een tijd afgevraagd: waar komt dat zuurstofgebrek nou door? Was het pech? Was het een menselijk fout? De oorzaak verandert je perspectief. Ik geloof niet dat jezelf constant afvragen 'wat als' je verder brengt. De kern blijft dat het nu eenmaal zo is en je dit beter kunt accepteren.
Levenslustige man
Stilzitten is voor Maarten niet weggelegd -zowel letterlijk als figuurlijk. Hij zit vol energie, gaat drie keer per week naar de sportschool én streeft een succesvolle carrière na. 'Ik voel me gezegend. Ik kan naar de sportschool, ik kan werken en ik heb geen cognitieve beperking,' aldus Maarten.
'Tuurlijk heb ik wel eens gedacht: wat een pech heb ik. Mijn droom om bij Ajax te spelen als nieuwe nr. 10 en de winnende goal in Champions League finale te maken zijn nooit haalbaar geweest. Maar ik ben blij met wie ik ben. Mijn beperking heeft bijgedragen aan de vorming en ontwikkeling van mijn karakter, zowel de positieve als negatieve aspecten. Ik heb mensen leren kennen waarvan ik zeker weet dat ik ze niet had ontmoet als ik een ‘normaal’ leven had gehad. Je perspectief verandert door je beperking en je moet soms creatieve oplossingen bedenken om iets te laten werken. Zo krijg ik mijn jas niet aan door de ritssluiting. De jas rits ik daarom eerst dicht, leg 'm op de grond en trek ik aan als een broek,' aldus Maarten.
Mogelijkheden boven beperkingen
Momenteel werkt Maarten bij L'Oréal op de HR afdeling. Hoewel hij nu een mooie baan heeft, geeft hij aan dat er nog een wereld te winnen voor een inclusieve arbeidsmarkt. 'Ik weet nog goed dat ik tijdens mijn studie erg veel zin had in mijn stage. Ik heb wel 40 brieven gestuurd, maar kreeg alleen maar afwijzingen. In de brief gaf ik aan in een rolstoel te zitten. Toen ben ik bewust op zoek gegaan naar organisaties die specifiek open stonden voor mensen met een beperking.'
Maarten gaat verder: 'Ik heb het idee dat veel werkgevers het gedoe vinden. Dat er teveel aanpassingen nodig zijn op de werkplek of dat iemand veel aansturing nodig heeft. De realiteit is vaak dat dit niet gecheckt wordt en bij een aanname blijft. Zonde want goede werknemers zijn schaars. Beperking of geen beperking, iedereen heeft talent. De vraag die dus centraal zou moeten staan is wat iemand nodig heeft om zijn of haar talent optimaal te benutten. Het voeren van een open dialoog is daarin zo belangrijk. Stap in de wereld van de ander, bekijk het van een ander perspectief en blijf nieuwsgierig. Je moet mogelijkheden boven beperkingen zien.'
Energiemanagement
De beperking van Maarten kost veel energie en dat leidt ertoe dat hij nét iets meer moet nadenken over zijn energieverdeling. Elke beweging vraagt van Maarten nog iets meer energie dan 'normaal', zoals ook het praten tijdens dit interview. 'Ik vergelijk het altijd met een batterij. Je gaat slapen en daarna is je batterij vol. Mijn batterij is beschadigd, waardoor ik chronisch op ongeveer 70 procent presteer. Als ik gespannen ben merk ik dat dat mijn onwillekeurige bewegingen toenemen, dat vraagt dan nog meer energie om de dag goed af te sluiten. Desondanks ben ik blij dat ik zelfstandig ben, zelfstandig woon en 24 uur per dag hulp kan vragen bij hand en span diensten om zoveel mogelijk energie over te houden voor de dingen die ik echt belangrijk vindt.'
Toch is dit geen reden voor Maarten om ook maar één procent in te leveren op zijn ambities. 'Onder mij woont een buurman die verlamd is tot zijn nek. Als ik denk dat ik het zwaar heb, dan denk ik altijd daar aan. In vergelijking met hem kan ik nog zoveel. Het belangrijkste goed dat je hebt is vrijheid om te gaan en te staan waar je wil en in de meeste gevallen heb ik die.'
Fitness: cruciaal én uitlaatklep
Sporten kost Maarten ook veel energie. Op trainingsdagen moet hij goed nadenken over zijn energiebesteding. Vaak sport hij in de namiddag, want zou hij 's ochtends sporten, dan blijft er weinig energie over voor de rest van de dag. Maar fitness links laten liggen, dat is geen optie voor Maarten. 'Fitness is voor mij ontzettend belangrijk. Echt een uitlaatklep. Net als veel anderen mensen heb ik een zittend beroep, maar voor mij is bewegen nog net iets belangrijker omdat ik nóg meer zit. Zitten is het nieuwe roken zeggen ze wel eens, dan ben ik dus helemaal de sjaak. Mijn eerste trainingsdag is vaak op vrijdag en ik merk dat de spanning naarmate de week opbouwt in mijn lichaam. Als die spanning er niet uit kan leidt dat tot lichamelijke klachten zoals rugpijn. Ik zit namelijk nooit écht recht en dat vraagt veel van m'n rug.'
'Het is belangrijk voor m'n rug om uit de dagelijkse houding en uit de sleur van het lange zitten te komen. Daarom zijn die drie keer anderhalf uur bewegen zo onwijs belangrijk voor mij. Zowel lichamelijk als het sociale. Juist in deze bijzondere periode ben ik dan even m'n huis uit. En juist op baaldagen biedt de gym mij dat beetje extra. Dan word je in de flow getrokken, maak je een praatje, en is je dag een stuk aangenamer,' glundert Maarten.
Dat de gym's openblijven is dan ook een zegen voor Maarten (en ons allemaal). 'Als ik niet sport, leidt dat tot een vicieuze cirkel: niet sporten leidt tot fysieke klachten, dat weer tot buikpijn en stress, wat weer slaat op m'n stem, spieren en rugpijn. Hoe minder ik sport, hoe willekeuriger m'n bewegingen worden. Ik heb sporten nodig voor controle die cruciaal is voor alledaagse dingen.'
500 meter sprint
Volgens Maarten moet trainen altijd een balans vormen tussen het functionele en esthetische. Het functionele, daar heeft de vlotte babbelaar een mooie anekdote bij: 'Ik reed laatst in m'n rolstoel die ineens uitviel. Met geen mogelijkheid kreeg ik 'm meer aan de praat. Maar ik had boodschappen besteld en dreigde te laat te komen. Toen ben ik opgestaan uit mijn rolstoel en naar huis gelopen. Het was ongeveer 500 meter. Normaal gesproken niet zoveel, maar voor mij voelt dat als een halve marathon. Door mijn 'sprintje' naar huis was ik op tijd voor de boodschappen en ben erna weer terug gelopen naar m'n rolstoel. Hét perfecte voorbeeld wat sporten voor mij betekent.'
Vroeger heeft Maarten gevoetbald bij Only Friends, een sportclub voor mensen met een beperking. 'Elke woensdag trainden we. Ik begon als keeper zittend in het doel. Het frustreerde me dat de bal over me heen werd geschoten. Een keeper hoorde te staan, vond ik. Door elke week te trainen en te proberen ben ik gaan lopen. Daar pluk ik nu nog steeds de vruchten van. Die paar stappen die ik kan zetten geven me extra bewegingsvrijheid, ook bij het doen van oefeningen in de gym. Na een operatie lukte keepen helaas niet meer en ben ik gaan fitnessen.'
Fitnessroutine
In de sportschool begint Maarten met het rekken van zijn meer spastische rechterbeen, waarvan de spieren flink op spanning staan. 'Strekken is heel belangrijk, omdat m'n spieren steeds korter worden. Na het rekken ga ik een half uur op de loopband. Even goed zweten, goed voor conditie. Van de loopband moet ik echt moe worden.'
Na zijn uithoudingsvermogen te hebben getraind gaat Maarten over op kracht. Bij het trainen van z'n bovenlichaam houdt hij met zijn spastische rechterarm zijn shirt vast, om de ongecontroleerde bewegingen in bedwang te houden, zodat Maarten zijn oefeningen met volle focus uit kan voeren. 'Met links ga ik altijd voor bicepcurls, zodat ik in het dagelijks leven de boodschappen kan dragen, m'n laptop kan tillen en kan armpje drukken tegen mijn broer. Verder doe ik nog front raises, legg press, optrekken en buikspieren. Fitness zorgt ervoor dat ik de boel op peil houd, en een beetje gespierd zijn vind ik ook wel mooi. Maar het moet wel in balans blijven, aangezien ik rechts lastiger kan trainen.'
Maarten wil dit moment ook graag even aangrijpen om de mensen om hem heen bedanken. 'De omgeving waarin je sport is erg belangrijk. Je moet je thuis en op je gemak voelen om optimaal te kunnen presteren en je grenzen te verleggen. Sportcentrum Universum, hoofdvestiging van USC, is een fantastische sportschool. Ik trek ongetwijfeld de aandacht, maar ik heb me nog nooit onwelkom gevoeld en kan helemaal mezelf zijn. De medewerkers zijn heel bepalend voor deze inclusieve cultuur: ze denken graag met je mee over hoe iets wél kan, wat de mogelijkheden zijn en ze zijn altijd in voor een praatje.'
Vrijheid bewaken
Zoals iedereen is ook Maarten soms wel eens een beetje bang voor de toekomst, al is die bij hem een stukje spannender vanwege zijn onzekere spiervermogen. Maarten: 'De verwachting is dat ik heel oud kan worden, aangezien m'n spasme geen levensbedreigende ziekte is. Maar als je spieren oncontroleerbaar worden en je vrijheid verliest... daar ben ik bang voor. Dat is ook mijn doel bij het fitnessen: die vrijheid bewaken door voor m'n lichaam te zorgen. Sporten helpt mij alles uit dit leven te halen en het vizier scherp te houden.'
'Ik weet dat ik de lat vaak hoog leg. Je doel is altijd om erbij horen, elk mens wil een ‘normaal’ leven leiden. Dit leidt wel eens tot een handicapontkenning in die zin dat ik álles wil. Hoewel ik daar oog voor moet houden geloof ik ook dat je moet streven naar de doelen die je wil behalen. Je weet tenslotte niet wat er na dit leven is. Je kunt balen, maar ik wil gewoon niet bij de pakken neerzitten. Het beste is om jezelf te herpakken en er het beste van te maken door te roeien met de riemen die je hebt. Uiteraard is het niet één keuze en verschilt dit per dag. Soms is het een beetje van 't een en soms een beetje van het andere. Maar er het beste van maken is wel de grondhouding,' besluit de immer optimistische Maarten.