Koudwatercoach Bart Scholtissen: ‘Koud water traint zelfs je vingertoppen’

Hartje winter en jij ligt te dobberen in een recreatieve plas? Tien jaar geleden zou je misschien de enige zijn, maar vandaag de dag zweren meer en meer mensen bij een koude dip. Bij gebrek aan een bad thuis springen veel van hen in de zee, het meer of een ander natuurwater. Maar wat maakt een koud bad nou zo hot?

De voordelen van koudetraining

Als het aan Wim "The Iceman" Hof zou liggen, zou een koud bad waarschijnlijk zelfs een gescheurde nagel helen. De gezondheidsgoeroe is ervan overtuigd dat veel fysieke en mentale gezondheidsproblemen in de wereld als ijs in een drankje zouden verdwijnen door blootstelling aan koud water. ‘Daar zit zeker een kern van waarheid in,’ zegt Bart Scholtissen, neuropsycholoog, mindset-expert en Wim Hof Method Academy instructor.

‘Er valt voor de westerse samenleving nog veel te leren op het gebied van mentale en fysieke gezondheid, en blootstelling aan koud water is een goede eerste stap op die leerweg.’ Scholtissen runt een eigen coachingsbedrijf waarmee hij onder andere mensen begeleidt met koudwaterbaden en ademhalingsoefeningen. ‘Koud water brengt op twee aspecten voordelen met zich mee voor de gezondheid: op lichamelijk en mentaal aspect.’

Verfrissing voor het lichaam

Op lichamelijk gebied stimuleert een koude onderdompeling vooral de bloedsomloop. Je traint als het ware het cardiovasculaire systeem. Dat is het systeem dat ervoor zorgt dat er zuurstofrijk bloed door je vaten gepompt wordt, waardoor de productie van energie in alle cellen in je lichaam zo optimaal mogelijk verloopt. Ook zorgt het systeem ervoor dat je lichaam warm blijft in het koude water. ‘Het cardiovasculaire systeem wordt zodanig getriggerd door de kou, dat zelfs de bloedvaatjes in de toppen van je vingers en tenen getraind worden,’ vertelt Scholtissen.

Daarnaast zorgt blootstelling aan koud water ervoor dat ons immuunsysteem efficiënter gaat werken en dat we op de lange termijn minder vatbaar zijn voor ziektes en infecties. ‘Een koud bad leidt, als onderdeel van de Wim Hof Methode, onder andere tot een toename van het aantal witte bloedcellen in het lichaam. Deze zijn een belangrijk onderdeel van je immuunsysteem en zorgen ervoor dat je lichaam optimaal reageert op inkomende infecties en ziektes,’ verduidelijkt Scholtissen. Een verfrissing voor het immuunsysteem dus.

Slijp je geest

Verder speelt koud water een grote rol op het gebied van mentale gezondheid. De eerste stap in het koude water is een belangrijke volgens Scholtissen: ‘Als je, ondanks de negatieve associaties die de meeste hebben met kou, de stap om er in te gaan toch zet, geeft dat een enorme kick. Die kick geeft vervolgens weer zelfvertrouwen in andere dingen die je doet.’

Maar met die eerste stap ben je er nog niet: ‘Eenmaal in het koude water ervaren mensen vaak een schrikreactie, waarbij je hart sneller gaat kloppen en je sneller ademhaalt. Dat is de initiële stressrespons,’ legt Scholtissen uit. ‘Dat is vooral de eerste keer even schrikken. De kortdurende stressreactie wordt ook wel hormetische stress genoemd en dat is een gezonde vorm van stress voor je systeem.’ Andere voorbeelden waarbij hormetische prikkels kunnen ontstaan zijn tijdens honger, dorst of blootstelling aan warmte.

‘Het mooie is: ondanks de hormetische stress ben je helemaal in het hier en nu als je in het koude water zit. Je bent zo bezig met de kou en je ademhaling dat je niet denkt aan de boodschappen die je nog moet doen of het werk van morgen. De initiële stressrespons houdt bij beginners vaak 60 tot 90 seconden aan. Door diep en langzaam te ademen verlaagt vervolgens de hartslag en krijg je meer controle over je lichaam en geest. Zo ervaar je vanzelf innerlijke stilte en word je helemaal zen in het ijskoude water,’ aldus de mindset-expert. ‘En op dat soort momenten zie je dat mensen iets ervaren wat ze niet vaak gevoeld hebben: innerlijke rust.’

Spierherstel? Een koud kunstje

Zowel de mentale als fysieke aspecten die bij een koud bad een rol spelen, hebben ook gevolgen voor de sportprestaties. Wetenschappelijk onderzoek van de SDM College of Naturopathy and Yogic Sciences in India wijst erop dat sporters die zich na trainingen regelmatig blootstellen aan koud water, sneller zullen herstellen. ‘Dat komt wederom door de stimulering van de bloedsomloop, waardoor afvalstoffen sneller worden afgevoerd en scheurtjes in de spieren sneller herstellen,’ vertelt Scholtissen. ‘Dit is overigens vooral positief voor duursporters, maar minder geschikt voor krachtsporters die juist sneller spiermassa willen opbouwen.’

Daarnaast werpt blootstelling aan koud water op mentaal gebied de vruchten af voor sporters: ‘In het koude water leer je omgaan met stress door te letten op de ademhaling. Door diep en langzaam te ademen, stimuleer je het parasympatische gedeelte van het zenuwstelsel, ofwel het ontspanningsgedeelte. Hierdoor kan je als sporter de rust behouden tijdens stressvolle omstandigheden,’ verduidelijkt de koudwatercoach.

En nu jij

De positieve invloed op spierherstel, het immuunsysteem en mentale gesteldheid: over de gehele linie lijkt een koud bad de moeite waard om te proberen. Wil je zelf een poging wagen? Het enige wat je nodig hebt is koud water. Mocht je de stap naar de woeste Nederlandse golven te groot vinden, begin dan in je eigen badkamer. Scholtissen: ‘Zet elke dag de douche aan het einde van je douchesessie steeds kouder, totdat het onprettig wordt. Blijf er dan minimaal dertig seconden onder staan. Vergeet niet rustig adem te halen.’ Mocht het niks zijn, ben je in ieder geval wakker.

Benieuwd naar wat de Wim Hof Methode nog meer kan doen voor je sportprestaties? Lees dan hier waarom sporters te makkelijk in een ijskoud bad stappen.