Hoe San Quentins marathon achter gevangenismuren voor diepgaande transformaties zorgt
In San Quentin kunnen gedetineerden deelnemen aan levensveranderende programma’s zoals de 1000 Mile Club.
Een marathon kan levensveranderend zijn. Voor de gedetineerden die de San Quentin Marathon voltooien – 105 rondes rondom de gevangenis – betekent het een diepgaande transformatie. In San Quentin kunnen ze deelnemen aan programma’s zoals de 1000 Mile Club, waarbij ze hun talenten ontwikkelen en nieuwe toekomstperspectieven ontdekken.
Elke vrijdag en om de twee weken op maandag meldt Frank Ruona, een 77-jarige veteraan uit het Amerikaanse leger en voormalig bedrijfsmanager, zich bij de poort van de San Quentin State Prison. Met een schoudertas vol startnummers, een grote digitale timer en zijn toegangspas tot de oudste gevangenis van Californië. Frank is er altijd trouw en slaat geen week over.
De kracht achter de meters
Het gevangenisterrein heeft ruige grasvelden, trainingsapparatuur, stoffige honkbalvelden en wordt omringd door hekken en een 10 meter hoge muur. Zodra Frank en zijn vrijwilligers zich op het terrein verzamelen, arriveren de lopers: mannen die zware misdaden hebben begaan en nu lange gevangenisstraffen uitzitten. Ze hebben Frank beloofd 1600 kilometer of meer te rennen tijdens hun tijd in San Quentin. Dat doen ze door hun afstand gedurende een jaar op te bouwen tot een volledige marathon die elk jaar in november plaatsvindt in 105 rondes over het terrein, met zes rechthoekige bochten per ronde. Terwijl ze hardlopen, weten ze dat er elk moment een alarm kan afgaan. Dan moeten ze stoppen en stil blijven staan tot de noodsituatie voorbij is. ‘Frank is een man van weinig woorden, hij is simpelweg aanwezig,’ zegt Rahsaan ‘New York’ Thomas, 52. Hij zit een gevangenisstraf van 55 jaar tot levenslang uit en is lid van de club. ‘We hebben hier allemaal te maken met verlatingsproblematiek. Als je in de gevangenis zit, is de kans groot dat daar beland bent doordat je ooit door een van je ouders bent verlaten. Als je wordt opgesloten, laat een groot deel van je familie en vrienden je in de steek. Daarom is het van onschatbare waarde om hier iemand als Frank in je leven te hebben die consistent is en er altijd is. Dat betekent veel.’
De cijfers liegen er niet om: hoewel de Verenigde Staten minder dan 5% van de wereldbevolking omvat, bestaat bijna 25% van alle gevangenen ter wereld uit Amerikanen. Prison life is hard en uitzichtloos. Hardlopen geeft Amerikaanse gevangenen weer een sprankje hoop en zelfs een gevoel van vrijheid. Dit gegeven inspireerde filmmaker Christine Yoo tot haar documentaire 26.2 To Life. ‘Ik ken de euforie na een run en hoe dit een gevoel van vrijheid kan geven,’ zegt ze. ‘Ik vond het idee van mentale vrijheid binnen gevangenismuren erg interessant.’ Frank, Rahsaan en twee andere gevangenen, Tommy Wickerd en Markelle Taylor, zijn de sterren van 26.2 To Life, Yoo’s inspirerende documentaire over de 1000 Mile Club. De film toont hun dagelijks leven in San Quentin en hun reis naar deelname aan de marathon. En, in het geval van Markelle Taylor, ook zijn belevenissen daarna.
Een glimp van hoop
Markelle (nu 51) werd in maart 2019 voorwaardelijk vrijgelaten na zeventien jaar en zeven maanden gevangenisstraf. Zes weken later liep hij de Boston Marathon in een tijd van 3:03:52. Hij voldeed aan de strenge kwalificatienormen van de Boston Marathon door de San Quentin Marathon van twaalf medegevangenen te winnen. Een relatief gelukkig einde voor een film die pijnlijk blootlegt hoe veel Amerikaanse gevangenen veel langer vastzitten dan nodig is.
Het belang van zelfontplooiing
Mark Zuckerberg bracht in 2015 een bezoek aan San Quentin om te zien hoe gevangenen er leerden coderen. De Marin Shakespeare Company verzorgt er acteerlessen. Gevangenen schrijven hun eigen krant, de San Quentin News. Rahsaan tikt zijn verhalen daarvoor op een klein LCD-tekstverwerkingsscherm in zijn cel en is mede-presentator van de door gedetineerden gemaakte Pulitzer Prize genomineerde podcast Ear Hustle. Twintig jaar lang reed Diana dagelijks van huis naar werk over een brug die uitzicht biedt op het gevangenisterrein en vroeg ze zich af hoe het beneden op die binnenplaats zou zijn. ‘Dus toen de kans zich voordeed, leek het me een mooie manier om mijn liefde voor hardlopen via de 1000 Mile Club te delen en te laten zien wat hardlopen voor mensen en voor een community kan betekenen.’
Meer lezen over de bijzonder manier waarop San Quinten state prison haar gedetineerden de kans geeft om zichzelf opnieuw uit te vinden?