Luc en zijn chirurg bespreken impact van ingreep: 'Je verliest een stukje van jezelf'
Een onderbelicht aspect bij fysieke trauma's.
Wat is de impact van een fysiek trauma? Na een heftige blessure, operatie of ziekte moet je langdurig revalideren, je zuur verdiende voortgang gaat verloren, en je moet jezelf overwinnen om weer terug te keren naar jouw gewenste toestand. Legitieme gevolgen, alleen betrekken ze zich vooral op het lichaam. Hoe zit het met het psychologische aspect van fysiek trauma? Daarover gaat Luc van de Rijt, na twee openhartoperaties, in gesprek met Dr. Ehsan Natour, de man die tweemaal het lot van Luc in zijn handen had. ‘Mensen verliezen een stukje van zichzelf.’
Luc is geboren met een aortaklepinsufficiëntie, een lekkende hartklep. Wanneer men daarachter komt, moet hij in 2019 onder het mes. Wat volgt is een intense openhartoperatie, uitgevoerd door Dr. Natour. Een jaar na dato doet Luc zijn verhaal al eens in het Men’s Health magazine. Zijn jaren fitnessprogressie, verloren. Zijn spiegelbeeld voor altijd getekend door het litteken dat zijn borst in tweeën splijt. Hij vertelt over het fysieke effect van wekenlang in het ziekenhuis liggen, niet of nauwelijks eten en de immense afstand tot zijn geliefde sportschool.
De controle kwijt
In maart 2024 is het weer raak. Door een zeldzame bacteriële infectie – endocarditis – waar Luc iets meer kans op heeft na zijn eerdere operatie, moet hij opnieuw onder het mes. Weer krijgt zijn lichaam dezelfde klap te verduren. Geen sport, überhaupt weinig beweging, en amper eten. Inmiddels is hij ook na deze operatie er weer bovenop gekomen. Maar zijn verhaal verdient een andere wending. Een onderbelicht thema, volgens zijn chirurg Natour.
‘Mensen komen ineens in een situatie waar ze de regie kwijt zijn, maar ook hun identiteit kwijt zijn’, begint de arts, die al duizenden ingrijpende operaties verrichtte. ‘In één keer zijn ze fragiel, kwetsbaar. Daar worden ze op geen enkele manier op voorbereid, maar ze moeten zichzelf er wel doorheen slepen.’ Met dit proces als kern richtte Natour de stichting Stilgezet op. Gewijd aan mensen voor wie het leven even stilstaat. Over dit thema schreef de arts ook een boek: Als het leven stilstaat.
Verlies van jezelf
Dat geldt zowel voor de gediagnosticeerde, als voor diens omgeving. ‘Het is een belangrijk, ondergeschikt aspect dat je een rouwproces ingaat. Jijzelf, maar ook je omgeving. Je bent iets kwijt: je ‘ik’. En omdat dit voor anderen niet tastbaar is, kamp je met een soort eenzaamheid. Ook al herstel je, je bent eenzaam. Want mensen kunnen niet met jouw situatie en jouw lijden omgaan. Dat is ook lastig, want je wil iemand bijvoorbeeld niet zielig en nog kwetsbaarder maken.’
Hij vervolgt met een treffend voorbeeld. ‘Een vrouw, van 65 jaar, die een bypassoperatie moest (wegens vernauwingen in de kransslagader van het hart).’ Door de aandoening verminderde haar conditie, waardoor ze niet meer mee kon komen met haar wandelgroepje. ‘Op gegeven moment kiezen die vrouwen ervoor om zonder haar te wandelen, want zij is te langzaam. Dat is niet kwaad bedoeld, maar de vrouw in kwestie blijft alleen achter.’
Luc herkent zich in de woorden van zijn arts. ‘Je komt er ook achter wie je echte vrienden zijn. Dat had ik heel erg.’ De één liet regelmatig wat van zich horen. Van anderen hoorde hij weken tot maanden niets. Hij wil echter niet te snel oordelen. ‘Wat de dokter beschrijft, dat kan ik goed begrijpen. Dat mensen het ook niet weten. Eén vriend van me zei me later dat hij niet wist of ik er behoefte aan had. Maar… een appje is tegenwoordig toch gauw verstuurd?’ Luc sprak zijn gevoelens uit, en leeft inmiddels weer op goede voet met zijn maat.
In het uitspreken van emoties, ziet Dr. Natour nog ruimte voor verbetering. ‘Ook na een succesvolle ingreep, verandert het leven voorgoed. Mensen hebben angst: wat als het weer gebeurt?’ Legt hij uit. ‘Je hebt ervaren hoe je plotseling kwetsbaar kunt zijn, en dat besef blijft hangen. Hoe ga je daarmee om? In ieder geval niet door die angst te ontkennen of vermijden. Juist door het bespreekbaar te maken.’ Hij benadrukt nogmaals dat mensen na een dergelijk trauma aan een nieuw leven beginnen, waar ze een stukje van zichzelf achterlaten in het verleden en daarmee om moeten kunnen gaan.
Veerkracht
Ondanks dat Luc altijd zijn ogen hield op de weg naar boven, zet de dokter hem nog eens aan het denken. ‘Ja… er is toch een soort onbevangenheid van mij weggenomen. Een zorgeloos leven. Als ik nu een steek voel, of ziek wordt en koorts krijg, dan gaan er verschrikkelijke scenario’s door mijn hoofd. Die kon ik mij pakweg tien jaar geleden niet eens voorstellen.’
Natour noemt Luc een ‘voorbeeld van veerkracht en positiviteit’, voor iedereen die in een dergelijke situatie komt. Dat hoeft geen hartoperatie te zijn, ook kankerpatiënten maken een dergelijk verlies van ‘het zelf’ mee. ‘Zoals met verlies van een dierbare, wordt dit onderdeel van je leven. Het hoort bij jou. Je moet je niet te veel focussen op wat je allemaal niet meer kan’, tipt de arts. Hij wil dat (ex)patiënten hun nieuwe leven vormgeven, in plaats van te blijven treuren om wie zij ooit waren.
Het is een Socratische wijsheid. De Griekse filosoof zei in zijn tijd – tussen 450 en 399 Voor Christus – dat het geheim voor verandering ‘al je energie focussen, niet op het bevechten van het oude, maar op het bouwen van het nieuwe’. Zijn vergelijking met het verlies van een dierbare is treffend. We zeggen zo vaak tegen onszelf en anderen dat die overleden persoon had gewild dat hij, zij, ik of jij doorgaat met leven. Zou de vroegere ‘ik’ niet hetzelfde wensen?
Luc haalde een hoop kracht uit de steun van zijn familie, maar wist dat hij het uiteindelijk zelf moest doen. ‘Opgeven was nooit een optie. Ja, ik ben meerdere keren mijn vooruitgang van de gym verloren. Maar ik ben vooral blij dat ik nog kan sporten.’ Zo sluit hij af door ook een positieve draai aan zijn trauma te geven. ‘Je wordt ook dankbaarder voor het leven dat je nog hebt. Ik wil mijzelf niet als slachtoffer zien, die steeds terugkijkt. Ik ben een overlever, waardoor ik nog een hoop om voor te leven heb.’