Rapper Sticks: ‘Je leidt je leven of je leeft je lijden, zo is het echt’

Er zijn maar weinig muzikanten met zo’n creatieve output als Junte Uiterwijk (42). Solo en in groepen als Opgezwolle, Fakkelbrigade en Great Minds maakte hij muziek. Hij schreef een boek, maakte een documentaire, een podcastserie en had een museumexpositie. Toen zijn moeder in 2024 overleed, pakte hij wederom de pen. ‘Mijn manier om iets te verwerken is iets moois maken.’ Het leidde tot zijn nieuwste album Zonneschijn, wellicht zijn persoonlijkste album tot nu toe.

MH: Junte, hoe ben je ooit met rappen begonnen?

‘Het begon met een jongen van veertien, vijftien die onder de indruk raakte van Amerikaanse hiphop. Snoop Doggy Dogg, Dr. Dre, dat soort helden. Dat was een geluid dat ons pakte en Extince (Peter Kops, een van de eerste Nederlandse rappers, red.) liet al snel zien dat het in het Nederlands ook kon.

Veel van mijn klasgenoten waren bezig met hiphop, maar ik was ook vrij fanatiek in het zelf proberen. Je weet toch: je pakt pen en papier en gaat schrijven dat je de beste rapper bent, haha. Het is hetzelfde als dat je om zeven uur ’s avonds Studio Sport aanzette: je keek de voetbalwedstrijden en daarna ging je Dennis Bergkamp naspelen. Daar begint het mee: het vinden van je helden, je inspiratiebronnen. Gaandeweg kom je op een punt dat je een eigen voetballer bent en geen Dennis Bergkamp meer wilt zijn. Dat je geen Extince bent, maar gewoon je eigen ervaring en gedachten hebt – dan wordt het interessant.

In Amerika had je veel tag teams, van die groepen met twee rappers of meer. Dat je op elkaar inspeelt en zo met elkaar verweven bent dat je elkaars zinnen afmaakt en niet meer hoort wie aan het woord is omdat het zo naadloos in elkaar overgaat. Dat was het spelletje van Rico (rapper Phreako Rico, met wie Sticks samen met dj Delic van 1998 tot 2008 rapformatie Opgezwolle vormde, red.) en mij.’

Je lijkt jezelf bij elk album opnieuw uit te vinden. Hoe doe je dat?

‘Wel bijzonder, het eerste Opgezwolle-plaatje kwam uit in 2001, toen ik net negentien was. Dat schreef ik dus toen ik achttien was. Ik voel me nog steeds jong in dit ding, de muziek. En sowieso houdt het je jong om muziek te maken. Muziek maken is spelen, zeker in de studio. Dat is een vorm van vrijheid pakken. Ik leef daar volgens mijn eigen regels en kan alles doen hoe ik het wil. Op hoeveel plekken in de wereld heb je dat? Dat houdt me fris. Jezelf opnieuw uitvinden is voor mij ook die vrijheid pakken.

In mijn muziek hoor je mijn zoektocht naar een plek in het leven, maar niet zozeer de antwoorden: die heb ik niet. Ik wil altijd een soort evolutie laten horen en rappen vanuit nieuwe invalshoeken. Het ligt op de loer dat je bekend raakt door iets en jezelf dan gevangenhoudt in dat hokje omdat je denkt dat mensen dat van je willen horen. Dat is het begin van het einde.’

De rapwereld staat niet per se bekend om z’n gezonde levensstijl. Ben je altijd zo fit geweest als nu?

‘Nee, zeker niet. De eerste tien jaar waren meer gericht op feestjes, dan heb je echt die onregelmatige levensstijl. We traden veel op, met korte nachten en alle bijbehorende versnaperingen. Dat was een wilde tijd, maar op een gegeven moment besef je dat dat niet houdbaar is.'

Vaak roep je van tevoren al dat iets lastig wordt – dat is de bitch voice

Was er een specifiek omslagpunt?

‘Ik ben begin 2019 voor vier jaar gestopt met optreden. Cold turkey. Ik was er klaar mee en wilde wat anders gaan doen. Dat had ook veel met die cultuur te maken. Ik had mezelf voorgenomen: áls ik weer begin, moet het op alle facetten anders. Wat we ten gehore brengen moet anders, hoe we dat doen en ook backstage. Geen drank meer op de rider, geen versnaperingen, niks. Dat was het omslagpunt. Ik wilde graag een gezondere levensstijl.

Je merkt gewoon dat je minder scherp wordt en achteruitgaat, dat was ik zat. Het kwam ook nadat ik kinderen kreeg. Je wilt niet in de situatie komen dat je kinderen de dupe zijn van jouw kater. Ik heb gemerkt dat ik door een actieve levensstijl zo veel meer uit het leven kan halen.’

Hoe ziet jouw actieve levensstijl eruit?

‘Actief zijn bestaat voor mij uit twee pijlers. Eén is beweging. Ik doe elke week een aantal keer calisthenics, waarvan één dag met mijn PT in Zwolle. Daarnaast maak ik elke zondag een fietstocht door de bossen op een gravel bike en probeer ik elke dag een stuk te lopen. Hardlopen of een stevige wandeling.

Ook doe ik sinds twee jaar elk jaar een keer de 75 Hard Challenge. Daarbij moet je twee keer per dag trainen, waarvan minstens één keer buiten. Ook volg je een dieet, drink je geen alcohol, eet je geen cheat meals en maak je elke dag een foto van de resultaten. Het is een mentale challenge, maar vooral een agenda-challenge. Je gaat inzien hoe effectief je met je tijd om kunt gaan en hoeveel tijd we eigenlijk verpesten. Iedereen kan dit inpassen, maar vaak roep je van tevoren al dat het lastig wordt – dat is de bitch voice.’

Vond je die structuur en discipline lastig?

‘Nee, ik ben altijd wel van de structuur geweest. Dat moet ook wel als ondernemer, anders zou ik alleen maar werken. In beperking zit soms vrijheid. Bijvoorbeeld als je op schrijverskamp gaat: alleen de basisdingen kunnen mee. Dat geeft vrijheid omdat veel keuzes al gemaakt zijn, en dat geeft weer ruimte in je hoofd. Ander voorbeeld: ik vind veel verschillende sporten leuk, maar heb me voor nu op deze challenge toegespitst, zodat ik niet meer over iets anders hoef na te denken.’

Tekst gaat door onder afbeelding

© Men's Health NL / Thomas Vriens

Je had het over twee pijlers van actief zijn, wat is de tweede pijler?

‘De geestelijke pijler. Die vind ik minstens zo belangrijk. Daarom heb ik denk ik ook zo’n hoge output: mijn manier om te verwerken is iets maken wat ik mooi vind en wat anderen dan hopelijk ook mooi vinden. Ik zie mezelf als de Arie Boomsma van de creativiteit. Waar hij iedereen probeert aan te sporen om in beweging te blijven om gezond oud te worden, wil ik iets toevoegen: uit je ook creatief.

Daarom heb ik ook die podcastserie Over Creativiteit gemaakt. Er zijn mensen die zeggen: maar ik ben niet creatief. Onzin. Iedereen kan in beweging zijn, maar er gaan maar honderd sporters naar de Olympische Spelen. Dat betekent niet dat bewegen daarom niet nuttig is voor jou. Zo is het ook nuttig om een kwast op te pakken, een tekst te schrijven en je creatief te uiten op jouw niveau.’

Begin 2024 overleed je moeder. Welke rol speelde zij in jouw leven?

‘Mijn moeder was echt mijn nummer één supporter, iemand die onvoorwaardelijk voor me klaarstond vanaf dag één. Ze was lerares Nederlands. Ook ik richt mijn leven in rondom taal, net zoals zij dat deed. Dat geeft wel aan hoe groot haar invloed is. Tsja, je begrijpt: het is een enorm groot gemis, maar ook gewoon hoe het gaat. Dood hoort bij het leven.’

Hoe zet je zoiets verdrietigs om in creativiteit?

‘Je moet er dwars doorheen. De hoogte- en dieptepunten. Mijn moeder werd gecremeerd en ik wilde graag een afscheidsspeech houden, maar ik wist niet goed wat ik moest zeggen. Want waar begin je met het eren van iemand die zo belangrijk voor je was? Er lag ineens zo’n druk op die tekst, ik kreeg niks op papier tot de avond voor haar crematie. Toen ben ik in mijn kamer gaan zitten, heb wat beats opgezet en ineens begon het te stromen.

In beperking zit soms vrijheid. Veel keuzes zijn al gemaakt en dat geeft weer ruimte in je hoofd

Zo diep zit het in mij om het leven op deze manier te verwerken. De speech rijmde ook, maar ik ging niet rappen natuurlijk. Later is die speech in grote lijnen het liedje Lentezon geworden. Het was geen vooropgezet idee om er een liedje van te maken – ik kan mezelf zo nu eenmaal het beste uiten. Dit was wel weer een bevestiging van dat feit.’

Je zei over dit album: ‘De dood is dichtbij, maar de wil om te leven is sterker en dichterbij.’ Wat bedoel je daarmee?

‘Het album gaat over verlies, niet alleen van mijn moeder. Dat betekent niet dat dit album een soort emo-trip is, absoluut niet. Ik denk dat er ook genoeg te genieten valt als je gewoon wat mooie raps wilt horen. Uit Zonneschijn spreekt vooral kracht. Juist door de dingen die je verliest, ga je kijken naar hoe gelukkig je bent en wat je allemaal wel hebt. Dat geldt ook voor de jongens van de Fakkelbrigade die er allemaal op dit album weer bij zijn. Ik zie dit echt als een familiealbum: we hebben het samen gemaakt.’

Wat zou je mee willen geven aan mannen die iets vergelijkbaars meemaken als het verlies van een dierbare?

‘Blijf in beweging, zowel fysiek als mentaal. Je leidt je leven of je leeft je lijden, zo is het echt. Ik nodig iedereen uit om te proberen zich op een creatieve manier te uiten. Het lijden hoort bij het leven en het is soms verleidelijk om daarin te zwelgen, maar het is van belang om te zien wat je wél hebt. En wie er allemaal om je heen staan, dat is key. Dat is niet alleen de thematiek van dit album, maar sowieso van mijn leven. Heel veel van die teksten zijn ook reminders naar mijzelf.’

Dit interview verscheen in Men's Health 03. Lees hier het beste uit Men's Health magazine. Als eerst alle originele content uit Men's Health magazine? Neem een abonnement met korting.

Volg Men's Health ook op Facebook, Instagram en TikTok.