Hoewel sommige mensen misschien beter zijn in liegen dan anderen, blijkt iedereen zichzelf te kunnen trainen in liegen. Onderzoekers aan Northwestern University ontdekten dat je na 20 minuten oefenen net zo makkelijk liegt, als dat je de waarheid spreekt.
Onderzoekers vroegen aan 16 van de 32 deelnemende personen om drie feiten op te noemen over een valse identiteit: een nieuwe naam, geboortedatum en woonplaats. Onderzoekers stelden vervolgens de vrijwilligers de vraag “Is dit waar over jou?” over verschillende feiten. Ze kregen een ‘ja-’ of ‘nee’-knop om in te drukken als antwoord. De mensen met een valse identiteit werden gevraagd om ‘ja’ te selecteren als antwoord op de vragen. Onderzoekers maten vervolgens de duur en nauwkeurigheid waarmee de deelnemers antwoordden en, na 20 minuten oefenen, kwamen de resultaten van de leugenaars overeen met die van de eerlijke mensen.
Waarom heb je training nodig om een goede leugen te vertellen? “Dat komt doordat liegen mentale inspanning kost,” zegt Xiaoqing Hu, een co-auteur van het onderzoek aan de Northwestern University. Wanneer je een leugen vertelt moet je twee conflicterende antwoorden in gedachten houden en de waarheid onderdrukken. Toch is 20 minuten genoeg om de gehele leugen te onthouden, wat betekent dat er geen extra denkwerk nodig is om hem uit te spreken. Plus, psychologisch gezien is het mogelijk dat nadat je iets een paar keer voor jezelf herhaalt, je jezelf er onbewust van kan overtuigen dat het waar is, ook al weet je (logischerwijs) dat het niet waar is.
“Ons brein kan vrij flexibel zijn,” zegt Hu. “We kunnen heel goed zijn in onszelf ‘misleiden’ om beter te zijn. Als ik mezelf bijvoorbeeld een aantal keer zou vertellen ‘Ik ben bekwaam, ik ben slim, ik ben goed in wiskunde,’ dan kan dat uiteindelijk ook echt helpen bij het behalen van betere resultaten,” zegt hij. “Dit zou hetzelfde kunnen zijn als de zogenaamde ‘self-fulfilling prophecy’, maar dan met training.”
Helaas zijn niet alle leugens positief. Bij gebrek aan een leugendetector of hard bewijs vind je hieronder drie manieren om te weten te komen of iemand tegen je liegt – en een paar ‘signalen’ die gewoon niet zo effectief zijn.
Iemand zou tegen je kunnen liegen als…
Het te lang duurt voor hij of zij antwoord geeft
Het is verdacht wanneer iemand langer de tijd nodig heeft om een simpele vraag te beantwoorden. Maar er zijn geen regels voor ‘te lang’ – het is relatief. In zijn onderzoek vergelijkt Hu antwoordtijden tussen twee verschillende soorten vragen: vragen waarvan hij weet dat mensen ze eerlijk zullen beantwoorden en vragen die ze oneerlijk zouden kunnen beantwoorden. Als antwoord geven op de tweede soort vraag langer duurt dan antwoord geven op de eerste vraag, dan zouden het weleens leugens kunnen zijn. Dus als je iemand vraagt naar zijn of haar lievelingskleur en geboortejaar, dan zouden de antwoordtijden ongeveer gelijk moeten zijn.
De pupillen worden groter
Verwijde pupillen zijn een betrouwbare indicator om te kunnen zien of iemand liegt, omdat vergrote pupillen een teken is dat je brein hard werkt – iets dat je hersenen moeten doen wanneer je liegt. Als je ziet dat iemands pupillen groter worden wanneer hij of zij een vraag beantwoordt, kan dat een teken zijn dat ze de leugen op dat moment bedenken (of zich proberen te herinneren wat de leugen in eerste instantie was).
Wat iemand zegt is niet logisch of concreet
Als je iemands verhaal niet kan volgen, of als er niet zoveel concrete visuele en auditieve details in het verhaal zijn verwerkt als bij een ander verhaal dat diezelfde persoon je vertelt, is dat een duidelijk signaal, zegt Hu. Als een vriend je normaal gesproken alles vertelt over wat hij heeft gezien, gehoord, of gezegd, maar je deze keer niet kan vertellen hoe die ene kroeg ook alweer heet, is dat nogal dubieus.
Dat gezegd hebbende, bepaalde ‘ signalen’ zijn helemaal geen signalen. Je hebt misschien weleens gehoord dat de volgende dingen indiceren dat iemand liegt, maar ze zeggen eigenlijk helemaal niets.
Iemand hoeft dus niet per se te liegen wanneer…
Iemand naar links kijkt
Het is algemeen bekend dat naar rechts kijken wanneer je praat een teken is van betrouwbaarheid (de linkerhelft van het brein is voor logica en herinnering/geheugen), terwijl naar links kijken toegang tot de rechter hersenhelft geeft, namelijk het creatieve centrum, wat betekent dat de persoon in kwestie een leugen verzint. Maar het is bewezen dat dit niet waar is, zegt Hu. Sterker nog, zegt hij, “Wat mensen zeggen is belangrijker dan wat ze doen terwijl ze het zeggen.” Dus, als iemand zijn armen over elkaar slaat, aan zijn neus krabt of je niet in de ogen kijkt, betekent dat niet automatisch dat hij of zij liegt.
Hij of zij een gekke bek trekt of een glimlach forceert
Gezichtsuitdrukkingen kunnen bij sommige leugens wel van belang zijn en bij andere weer niet. “We denken normaal gesproken dat gezichtsuitdrukkingen zijn verbonden met emotionele reacties, maar mensen kunnen emotioneel heel anders reageren wanneer ze leugens vertellen,” zegt Hu. Misschien geeft je gesprekspartner je sowieso niet zo snel een brede grijns, maar eerder een kleine glimlach.
Hij/zij zich anders gedraagt
Als iemand ineens ongemakkelijk of boos wordt is dat normaal gesproken een signaal van nervositeit en dat kan voorkomen bij zowel liegen als de waarheid vertellen, zegt Hu.
