Hoeveel aandacht moet je schenken aan je BMI? Waarschijnlijk niet veel. Een nieuw onderzoek van wetenschappers aan Copenhagen University Hospital ontdekten dat je waarschijnlijk langer leeft met een BMI van 27 – 2 punten te veel in de ‘overgewichtscategorie’ volgens de BMI-standaard. Waarom? Spieren wegen meer dan vet. Dwayne Johnson heeft een BMI van 33 en je noemt hem waarschijnlijk ook niet ‘out of shape’. Onze conclusie: gooi de weegschaal weg en zorg dat je weet wat je wel en niet moet vertrouwen. We leggen het uit.
Erboven en eronder
Obesitas is vreselijk voor de mensen die eraan lijden. De World Health Organisation voorspelt dat driekwart van de Britse mannen in de komende 15 jaar ‘obees’ zal zijn. Dit leidt ook nog tot een hele hoop chronische aandoeningen als hartziektes en diabetes. We beginnen steeds meer te lijken op Amerika, waar zo’n tweederde van de mensen al obees zijn of overgewicht hebben. Logisch dat veel van jullie zich afvragen wat de weegschaal nou eigenlijk zou moeten aanduiden. Onderzoek in The Lancet Diabetes and Endocrinology Journal bracht personen met ondergewicht ook al in verband met een vergroot risico op dementie in een later levensstadium. Dit is een vooruitzicht dat eng genoeg is om iedereen nog eens naar die cheeseburger te laten grijpen. Dus aan welke kant van de weegschaal je ook zit, wat zou je doel moeten zijn qua gewicht? Helaas is er geen magisch getal.
“Gewicht is een beetje een misleidende term eigenlijk,” zegt Jo Travers, diëtist en oprichter van The Harley Street Nutritionist. “Hoewel het wel een risicofactor is voor bepaalde ouderdomsziektes, zoals diabetes en hartaandoeningen, hebben gezondheidsklachten vaker te maken met lichaamssamenstelling.” Als je een ‘normaal’ gewicht hebt maar nooit sport, is je spier-vet-ratio alsnog iets waardoor je gevaar kunt lopen. Maar als je vetpercentage onder de 10% hebt, met armen waarvan je shirt strak staat, ben je waarschijnlijk zwaarder dan de meeste couch potatoes.
BMI: Zin of onzin?
Je BMI is een simpele rekensom. Een gezond BMI is alles tussen de 18,5 en 25. Zit je hieronder, heb je ondergewicht. Erboven en je zult moeten afvallen. Als je boven de 30 zit, heb je volgens de wetenschap overgewicht. Maar BMI maakt geen onderscheid tussen vet en spieren, wat de juistheid van de cijfers niet helemaal weergeeft. The Rock, bijvoorbeeld, heeft een BMI van 34,3. En jij wilt hem vertellen dat ‘ie beter af is met SlimFast? Dacht ’t niet.
Helaas is het precies analyseren van je lichaamssamenstelling tricky. Hoewel het berekenen van je BMI zinvol is in grote lijnen, geeft het je geen correcte lezing wat betreft je eigen lichaam. Maar Tam Fry, woordvoerder voor National Obesity Forum, gelooft dat je BMI nog steeds het raadplegen waard is. “Een gezond BMI hangt heel erg af van je bouw, conditie en spiermassa,” zegt Fry, “en het is zeker waar dat je BMI niet iets anders doet dan zeggen ‘wat is de proportie van je gewicht tot je lengte?” Maar als je geen CAT-scanner naast je wasbak hebt staan, is een precieze meting nogal moeilijk te krijgen. “Mijn vraag aan degenen die zeggen dat het niet perfect is: wat wil je dan?”
BMI-alternatieven
Als je lichaam niet in de extreme cijfers zit en je op zoek bent naar iets dat preciezer is dan een BMI-kader is de Body Adiposity Index een goed alternatief. Volgens de BAI-schaal heb je met 8% of minder ondergewicht en zit een gezonde BAI tussen de 9 en 1%. Aangezien mannen vooral vetreserves rond hun middel opslaan, genereert dit een heel ander resultaat dan het BMI en neemt het de vet-spier-dichotomie in acht. Een onderzoek uit 2013 van US National Library of Medicine, stelt dat BAI het lichaamsvetpercentage met grote precisie meet. Aangezien het ook makkelijker is dan naar het ziekenhuis gaan voor een full-body-scan, is het de beste manier om je vooruitgang te meten. Of je nu eindelijk klaar bent met je laatste zwemband, of in de laatste week van je cut-periode zit. En omdat naar de sportschool gaan voor een betere lichaamscompositie beter is dan doelen op ‘het juiste getal’ op de weegschaal, kan je er zeker van zijn dat je je training kan aanpassen om er sneller te komen.
Het verschil maken
Wanneer Travers een programma samenstelt, begint ze bij het vet-spiermassapercentage in iemands lichaam. “Laten we zeggen dat lichaamsgewicht in de gezonde zone zit, maar het vetpercentage hoog is,” zegt Travels. “Hiermee zou ik adviseren om de percentages qua spiermassa te vergroten. Hierdoor zouden ze boven het gezonde gebied van de BMI zitten, maar lopen ze geen groter risico op ziektes. Mannen met ondergewicht zullen misschien zowel in spieren als in vet moeten aankomen om een gebalanceerd gewicht te krijgen, maar of je nu wilt cutten of bulken: meer spiermassa is altijd de benadering om diabetes en hartaandoeningen tegen te gaan. Helaas worden deze ratio’s wel moeilijker te behouden naarmate je ouder wordt. En je streefgewicht wordt ook niet hoger met elke kaars op je verjaardagstaart, dus zul je harder – en slimmer – moeten werken. Jij wordt ouder, maar de hoeveelheid groeihormonen (HGH) in je lichaam wordt minder. “HGH is een hormoon dat lipiden eet,” vertelt hij ons. In essentie eet het vet om groei te veroorzaken – “En naarmate je ouder wordt, circuleert er minder van in je lichaam. Hierdoor wordt het steeds moeilijker om dat plateau te vermijden.”
Hoeveel groeihormonen je in je lichaam hebt, verschilt per persoon. Sommigen krijgen een piek rond hun veertigste, maar Fry raadt een algemene benadering voor iedereen aan. “Het belangrijkste is om calorieën te eten en ze weer te verbranden,” vertelt hij ons. “Je sport minder, waardoor je niet zoveel hoeft te eten. Veel mensen drinken bier en krijgen een grote bierbuik, wat in principe hetzelfde is als obesitas.” De keuze is simpel: Eet minder en kom niet aan, of ga extra hard in de sportschool om te zorgen dat je wel een glaasje kunt meedrinken.
Nog even in het kort: er is geen ideaal gewicht. Maar, er is wel zoiets als lichaamscompositie – tussen de 8% en 21% lichaamsvet zal je helpen om ziektes tegen te gaan. Je weet wat je te doen staat.
